کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)
جستجو در:
مطالبۀ هر یک از اقسام طلب ←
→ مهلت دادن به بدهکاری که توانایی پرداخت بدهی ندارد
تعریف و اقسام دین
مسأله 887. «بدهکاری و دین» عبارت است از مالی که به صورت کلّی بر ذمّۀ[1] انسان شرعاً ثابت شده است؛
اموری که موجب ثابت شدن دین در ذمّۀ بدهکار میشود، عبارتند از قرض گرفتن، معاملۀ نسیه، سلف، اجاره، مهریّه،[2] نفقۀ همسر دائم، اتلاف و از بین بردن مال و...؛
امّا مواردی همچون امور ذیل، دین شرعی محسوب نمیشود، هرچند پرداخت آنها تکلیفاً واجب است:[3]
- مبلغی که شخص به عنوان شرط ضمن عقد، لازم است بپردازد؛
- نفقۀ والدین و اولاد که بر شخص نفقه دهنده واجب شده است؛
- کفّاره؛
-نذر و مانند آن.[4]
مسأله 888. بدهکاری دو نوع است:
الف. «بدهی حالّ»: یعنی بدهی که مدّت ندارد یا اگر مدّتدار بوده، زمان ادای آن فرا رسیده باشد؛
ب. «بدهی مدّتدار».
اموری که موجب ثابت شدن دین در ذمّۀ بدهکار میشود، عبارتند از قرض گرفتن، معاملۀ نسیه، سلف، اجاره، مهریّه،[2] نفقۀ همسر دائم، اتلاف و از بین بردن مال و...؛
امّا مواردی همچون امور ذیل، دین شرعی محسوب نمیشود، هرچند پرداخت آنها تکلیفاً واجب است:[3]
- مبلغی که شخص به عنوان شرط ضمن عقد، لازم است بپردازد؛
- نفقۀ والدین و اولاد که بر شخص نفقه دهنده واجب شده است؛
- کفّاره؛
-نذر و مانند آن.[4]
مسأله 888. بدهکاری دو نوع است:
الف. «بدهی حالّ»: یعنی بدهی که مدّت ندارد یا اگر مدّتدار بوده، زمان ادای آن فرا رسیده باشد؛
ب. «بدهی مدّتدار».
[1]. معنای کلّی در ذمّه از توضیحاتی که در مسائل «81 تا 83» در مورد کالا و ثمن کلّی در ذمّه ذکر شد، معلوم میشود.
[2]. البتّه اگر مهریّه یا اجاره بها، به صورت عین شخصی - که معنای آن از توضیحات مسائل «81 تا 83» ذکر شد - معیّن شده باشد، دین محسوب نمیشود.
[3]. فرق بین «دین» و مالی که دین نیست، ولی تکلیفاً پرداخت آن بر فرد واجب است، از توضیحاتی که در مسائل «299 و 300» و نیز صفحۀ «248»، پاورقی«1» در مورد فرق بین شرط فعل و شرط نتیجه ذکر شد، معلوم میشود.
[4]. موارد حرامی مثل سود ربوی قرض، دیرکرد و خسارت تأخیر تأدیۀ دین، بدهی محسوب نمیشود، هرچند در ضمن عقد شرط شده باشد و چنین شرطی باطل است و دریافت مبالغ مذکور جایز نیست.