کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (1)
جستجو در:
مکروهات کفن ←
→ احکام کفن میّت
مستحبات کفن
مسأله 778. موارد ذیل به عنوان مستحبات کفن شمرده شده است که بعضی از آنها، مشترک بین مذکّر و مؤنّث و برخی، مختصّ هر کدام از آنهاست؛ مستحبات مشترک عبارتند از:
1. لفّافۀ بالای سرتاسری: با این پارچه، تمام بدن میّت پوشانده می‌شود و بهتر است برد یمانی باشد؛
لفّافۀ دیگری نیز (لفّافۀ سوّم)، خصوصاً برای زنان مستحب است.
2. کمربند؛ پارچه‌ای است که با آن وسط میّت را ببندند. این کمربند، زیر همۀ قطعات کفن چسبیده به بدن بسته می‌شود.
3. ران پیچ؛ پارچه‌ای است که آن را دور کمر میّت می‌بندند و محکم بر رانهای او می‌پیچند تا به زانو برسد، طوری که چیزی از دو ران، نمایان نباشد، سپس سر پارچه را از زیر پا در جانب راست فرو می‌برند.[1] بهتر است عرض آن یک وجب یا بیشتر باشد و طول آن به اندازه‌ای باشد که دو ران را با هم کاملاً بپوشاند.
4. بندهای کفن؛ دو طرف و میانۀ کفن با آن بسته می‌شود.
مسأله 779. قطعات مستحب اختصاصی مردان و زنان عبارت است از:
الف. قطعۀ مستحب اختصاصی مردان: «عمامه» میباشد و بهتر است به اندازه‌ای باشد که دور سر میّت بپیچند و دو طرف آن را از زیر گردن میّت رد نمایند و طرف راست را به طرف چپ سینه و طرف چپ را طرف راست سینه اندازند (حالت ضربدری).
ب. قطعات مستحب اختصاصی زنان:
1. مقنعه یا روسری برای زنان به جای عمامه.
2. سینه‌بند برای زنان که روی پستانهای زن بگذارند و دو طرف آن را به پشت ببندند.
مسأله 780. مستحبّات دیگر مربوط به کفن کردن میّت عبارتند از:
1. مقداری پنبه ما بین پاهای میّت بگذارند، طوری که عورتین را بپوشاند و مقداری حنوط بر آن بپاشند و اگر احتمال بدهند که از منافذ بدن (مثل دُبُر، قُبُل، بینی، دهان) چیزی بیرون آید، مقداری پنبه داخل آنها کنند.
2. کفن مرغوب و خوب باشد؛ در حدیث است که اموات به کفن خوب در قیامت به هم فخر و مباهات می‌کنند و با همان کفن خوب محشور می‌شوند.
3. کفن از پنبه باشد.
4. کفن سفید باشد نه رنگین؛ البتّه «بُرْد» از این حکم استثنا می‌شود که اگر سرخ باشد اشکال ندارد.
5. از حلالترین و پاکترین مال که از هر شبههای خالی است، تهیّه شود و تهیّه کفن از مال حرام یا غصبی جایز نیست.
6. لباس احرام یا لباسی که در آن نماز می‌خوانده، باشد.
7. قدری کافور بر آن بریزند.
8. با تربت حضرت امام حسین سیّد الشهداء ارواحنا فداه و نیز مالیدن آن به ضریح آن حضرت† یا ضریح سایر ائمّۀ هدیٰ(علیهم السلام) بعد از شستن با آب فرات یا زمزم، متبرّک شود.
9. اگر جایی از کفن محتاج به دوختن باشد، با رشتۀ نخهای خودِ کفن بدوزند.
10. بر حاشیۀ پارچه‌های کفن حتّی مثل عمامه، اسم میّت و پدرش را بنویسند؛
اگر میّت مرد است، بنویسند: فُلانُ بْنُ فُلان (و به جای آن نام فرد و پدر او ذکر می‌شود) «یَشْهَدُ أَنْ لااِلٰهَ إِلاّ اللُه وَحْدَهُ لاشَریٖکَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ وَأَنَّ عَلیّاً و الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَعَلیّاً وَمُحَمَّداً وَجَعْفَراً وَمُوْسَیٰ وَعَلیّاً وَمُحَمَّداً وَعَلیّاً و الْحَسَنَ وَالْحُجَّةَ القائِمَ أَوْلیاءُ اللِه وَأَوْصیاءُ رَسُوْلِ اللّهِ وَأَئِمَّتی وَأَنَّ الْبَعْثَ وَالثَّوابَ وَالْعِقابَ حَقٌّ».
و اگر میّت زن است، بنویسند: فُلانةُ بِنْتُ فُلان (و به جای آن نام فرد و پدر او ذکر می‌شود) تَشْهَدُ... .
11. تمام قرآن یا قسمتی از آن، دعای جوشن صغیر و دعای جوشن کبیر را بر کفن بنویسند.
12. حدیث معروف «سلسلة الذَّهَب» امام رضا(علیه السلام) با ذکر سند آن بر کفن نوشته شود.[2]
13. بر نگین انگشتر عقیق، شهادتین و اسماء ائمّۀ اطهار(علیهم السلام) و اقرار به امامتشان را بنویسند، بلکه هر چه نفع در آن باشد - بدون قصد ورود - پسندیده است.[3]
البتّه اگر نوشتن دعاهای مذکور با تربت حضرت امام حسین سیّد الشهداء(علیه السلام) باشد یا قدری تربت با مرکّب مخلوط نمایند، بهتر است و اگر نباشد با تربت سایر ائمّۀ اطهار(علیهم السلام) بنگارند.
14. شخص، کفن و نیز سدر و کافوری را که در تجهیز میّت از آن استفاده می‌شود، قبل از مرگ در حال سلامتی آماده کند؛ در حدیث نقل شده است که هر کس کفنش را مهیّا کند، او را از غافلین ننویسند و هر زمان به آن نظر کند برایش حسنه مینویسند. همچنین، بذل کفن میّت مؤمن مستحب میباشد.
15. میّت را در وقت کفن کردن مثل حال احتضار، رو به قبله بخوابانند و بهتر است او را مانند حال نماز قرار دهند.
16. کفن کننده پاک از حَدَث باشد، یعنی با غسل یا وضو (حسب وظیفه) باشد.
مسأله 781. آیات کریمۀ قرآن و اسماء محترمه باید در قسمتهایی نوشته شود که از نجس شدن یا آلوده شدن در امان باشد و باید از نوشتن آنها در قسمتهایی از کفن که بعد از متلاشی شدن بدن مورد اصابت نجاست واقع می‌شود، پرهیز گردد.
همین طور، عبارات مذکور نباید در محل‌هایی از کفن که عرفاً خلاف ادب و احترام است و اهانت به اسماء متبرّکه محسوب می‌شود، نوشته شود؛ بلکه در قسمتهایی مثل حاشیۀ سرتاسری یا برد یمانی از طرف سر میّت یا جلوی پیراهنی نوشته شود و اگر رجاءً قرآن و دعاها را بر پارچه‌ای بنویسند و بالای سینه یا بالای سر میّت بگذارند نیز مطلوب است.
1. لفّافۀ بالای سرتاسری: با این پارچه، تمام بدن میّت پوشانده می‌شود و بهتر است برد یمانی باشد؛
لفّافۀ دیگری نیز (لفّافۀ سوّم)، خصوصاً برای زنان مستحب است.
2. کمربند؛ پارچه‌ای است که با آن وسط میّت را ببندند. این کمربند، زیر همۀ قطعات کفن چسبیده به بدن بسته می‌شود.
3. ران پیچ؛ پارچه‌ای است که آن را دور کمر میّت می‌بندند و محکم بر رانهای او می‌پیچند تا به زانو برسد، طوری که چیزی از دو ران، نمایان نباشد، سپس سر پارچه را از زیر پا در جانب راست فرو می‌برند.[1] بهتر است عرض آن یک وجب یا بیشتر باشد و طول آن به اندازه‌ای باشد که دو ران را با هم کاملاً بپوشاند.
4. بندهای کفن؛ دو طرف و میانۀ کفن با آن بسته می‌شود.
مسأله 779. قطعات مستحب اختصاصی مردان و زنان عبارت است از:
الف. قطعۀ مستحب اختصاصی مردان: «عمامه» میباشد و بهتر است به اندازه‌ای باشد که دور سر میّت بپیچند و دو طرف آن را از زیر گردن میّت رد نمایند و طرف راست را به طرف چپ سینه و طرف چپ را طرف راست سینه اندازند (حالت ضربدری).
ب. قطعات مستحب اختصاصی زنان:
1. مقنعه یا روسری برای زنان به جای عمامه.
2. سینه‌بند برای زنان که روی پستانهای زن بگذارند و دو طرف آن را به پشت ببندند.
مسأله 780. مستحبّات دیگر مربوط به کفن کردن میّت عبارتند از:
1. مقداری پنبه ما بین پاهای میّت بگذارند، طوری که عورتین را بپوشاند و مقداری حنوط بر آن بپاشند و اگر احتمال بدهند که از منافذ بدن (مثل دُبُر، قُبُل، بینی، دهان) چیزی بیرون آید، مقداری پنبه داخل آنها کنند.
2. کفن مرغوب و خوب باشد؛ در حدیث است که اموات به کفن خوب در قیامت به هم فخر و مباهات می‌کنند و با همان کفن خوب محشور می‌شوند.
3. کفن از پنبه باشد.
4. کفن سفید باشد نه رنگین؛ البتّه «بُرْد» از این حکم استثنا می‌شود که اگر سرخ باشد اشکال ندارد.
5. از حلالترین و پاکترین مال که از هر شبههای خالی است، تهیّه شود و تهیّه کفن از مال حرام یا غصبی جایز نیست.
6. لباس احرام یا لباسی که در آن نماز می‌خوانده، باشد.
7. قدری کافور بر آن بریزند.
8. با تربت حضرت امام حسین سیّد الشهداء ارواحنا فداه و نیز مالیدن آن به ضریح آن حضرت† یا ضریح سایر ائمّۀ هدیٰ(علیهم السلام) بعد از شستن با آب فرات یا زمزم، متبرّک شود.
9. اگر جایی از کفن محتاج به دوختن باشد، با رشتۀ نخهای خودِ کفن بدوزند.
10. بر حاشیۀ پارچه‌های کفن حتّی مثل عمامه، اسم میّت و پدرش را بنویسند؛
اگر میّت مرد است، بنویسند: فُلانُ بْنُ فُلان (و به جای آن نام فرد و پدر او ذکر می‌شود) «یَشْهَدُ أَنْ لااِلٰهَ إِلاّ اللُه وَحْدَهُ لاشَریٖکَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ وَأَنَّ عَلیّاً و الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَعَلیّاً وَمُحَمَّداً وَجَعْفَراً وَمُوْسَیٰ وَعَلیّاً وَمُحَمَّداً وَعَلیّاً و الْحَسَنَ وَالْحُجَّةَ القائِمَ أَوْلیاءُ اللِه وَأَوْصیاءُ رَسُوْلِ اللّهِ وَأَئِمَّتی وَأَنَّ الْبَعْثَ وَالثَّوابَ وَالْعِقابَ حَقٌّ».
و اگر میّت زن است، بنویسند: فُلانةُ بِنْتُ فُلان (و به جای آن نام فرد و پدر او ذکر می‌شود) تَشْهَدُ... .
11. تمام قرآن یا قسمتی از آن، دعای جوشن صغیر و دعای جوشن کبیر را بر کفن بنویسند.
12. حدیث معروف «سلسلة الذَّهَب» امام رضا(علیه السلام) با ذکر سند آن بر کفن نوشته شود.[2]
13. بر نگین انگشتر عقیق، شهادتین و اسماء ائمّۀ اطهار(علیهم السلام) و اقرار به امامتشان را بنویسند، بلکه هر چه نفع در آن باشد - بدون قصد ورود - پسندیده است.[3]
البتّه اگر نوشتن دعاهای مذکور با تربت حضرت امام حسین سیّد الشهداء(علیه السلام) باشد یا قدری تربت با مرکّب مخلوط نمایند، بهتر است و اگر نباشد با تربت سایر ائمّۀ اطهار(علیهم السلام) بنگارند.
14. شخص، کفن و نیز سدر و کافوری را که در تجهیز میّت از آن استفاده می‌شود، قبل از مرگ در حال سلامتی آماده کند؛ در حدیث نقل شده است که هر کس کفنش را مهیّا کند، او را از غافلین ننویسند و هر زمان به آن نظر کند برایش حسنه مینویسند. همچنین، بذل کفن میّت مؤمن مستحب میباشد.
15. میّت را در وقت کفن کردن مثل حال احتضار، رو به قبله بخوابانند و بهتر است او را مانند حال نماز قرار دهند.
16. کفن کننده پاک از حَدَث باشد، یعنی با غسل یا وضو (حسب وظیفه) باشد.
مسأله 781. آیات کریمۀ قرآن و اسماء محترمه باید در قسمتهایی نوشته شود که از نجس شدن یا آلوده شدن در امان باشد و باید از نوشتن آنها در قسمتهایی از کفن که بعد از متلاشی شدن بدن مورد اصابت نجاست واقع می‌شود، پرهیز گردد.
همین طور، عبارات مذکور نباید در محل‌هایی از کفن که عرفاً خلاف ادب و احترام است و اهانت به اسماء متبرّکه محسوب می‌شود، نوشته شود؛ بلکه در قسمتهایی مثل حاشیۀ سرتاسری یا برد یمانی از طرف سر میّت یا جلوی پیراهنی نوشته شود و اگر رجاءً قرآن و دعاها را بر پارچه‌ای بنویسند و بالای سینه یا بالای سر میّت بگذارند نیز مطلوب است.
[1]. پیچیدن پارچۀ ران پیچ بر هر یک از دو ران پا، به صورت جداگانه صحیح نیست.
[2]. به عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، باب37، ص134 مراجعه شود و نیز نوشتن دعایی که مرحوم کفعمی در البلد الامین و الدرع الحصین، ص350 آن را ذکر کرده، رجاءً بر کفن پسندیده است.
[3]. سید بن طاووس رحمة اللّه علیه در فلاح السائل می‌گوید: جدّم ورّام بن ابی فارس قدّس اللّه رُوحَه، وصیّت نمود که بعد از وفاتش، در دهانش نگین عقیقی که اسماء ائمّه(علیهم السلام) حکّ بود، قرار دهند. من هم بر نگین عقیق نقش کردم «اللّهُ رَبّی وَمُحَمّدٌ نَبیّی وَعَلیٌّ والْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ وَعَلیٌّ وَمُحَمّدٌ وَجَعْفَرٌ وَمُوْسیٰ وَعَلیٌّ وَمُحَمّدٌ وَعَلیٌّ وَالْحَسَنُ وَالْحُجّةُ الْقائِمُ أئِمَّتی وَوَسیٖلَتی» و وصیّت می‌کنم آن را بعد از مرگ در دهانم گذارند تا إن شا‌ء اللّه جواب ملَکَین در قبر، هنگام سؤال آسان شود.